In de Luwte is een wooncentrum voor ouderen met dementie in de bosrijke omgeving in Ermelo. Op 1 februari werd het wooncomplex in gebruik genomen. Het oorspronkelijke plan was een gebouw met 22 appartementen voor ouderen met dementie. Gaandeweg het traject werden de plannen bijgesteld en werd gekozen voor een tweede laag met nog eens 12 ruimere (huur)appartementen voor 65-plussers.

In 2016 kwamen de eerste plannen op tafel. In de luwte, destijds gevestigd aan de Hamburgerweg in Ermelo, zocht een nieuwe locatie. Die werd gevonden op de plek van het oude Ziekenhuis van de Stichting Salem aan de Wilhelminalaan. “Ons eerste plan was een eenlaags gebouw met 22 zorgappartementen voor ouderen met dementie. Maar de tekeningen waren goed en wel af toen de gemeente vroeg naar een uitbreiding met een tweede laag met nog eens een aantal appartementen voor 65-plussers. Dat betekende dat de architect opnieuw aan het werk mocht”, vertelt Van den Hoorn, locatiemanager bij In de Luwte .

Healing environment

Het gebouwontwerp voor In de Luwte is gebaseerd op een ontwerpinstrument met inzichten uit de (wetenschappelijke) literatuur in de sociale, cognitieve en fysieke vermogens van ouderen met dementie. Getoetst op de praktische ervaringen van In de Luwte met hun bewoners.

Het moest leiden tot een empathisch gebouw. Een Healing environment. Dat was de gezamenlijke ambitie. Een gebouw, dat bewoners mogelijkheden biedt hun vermogens in te zetten. Dat wat ze wel kunnen. Dat herinnert aan thuis en vroeger. Dat plekken heeft om anderen te ontmoeten. Een gebouw, dat helpt, daar waar die vermogens zijn verminderd. Door een plek voor de deur waar een eigen voorwerp of afbeelding kan worden geplaatst zodat de bewoner makkelijker de privéruimte kan vinden. Een gebouw dat in de toenemende behoefte aan licht van de ouder wordende mens voorziet. Door de toepassing van patio’s en biodynamisch kunstlicht. En dat aan het einde van een gang ruim zicht geeft op de natuur. ‘Bewoners zijn hier rustiger’ aldus Bert van den Hoorn.

Loopcircuit met daglicht en uitzicht

Het zorggebouw heeft een gesloten benedenverdieping voor ouderen met dementie en een open tweede laag voor 65-plussers. Volgens Van den Hoorn is het heel goed mogelijk om deze twee doelgroepen samen te brengen in één gebouw. “Voor bezoek is het mogelijk om vrij binnen te lopen en op bezoek te gaan bij bewoners op de verdieping. En natuurlijk kunnen onze bewoners op de verdieping ongehinderd naar binnen en buiten.”

Om tot het uiteindelijk ontwerp te komen was er veel overleg met zorgpersoneel en de opdrachtgever. We hebben op de gesloten benedenverdieping geprobeerd om zoveel mogelijk daglicht binnen te brengen. Daarnaast heeft het gebouw op de begane grond een zogenaamd loopcircuit, een rondgang waar je binnen het gebouw rond kunt blijven lopen. Voor veel van de bewoners is het rustgevend als ze door kunnen lopen en niet plots voor een dichte deur of muur staan. Onderweg kom je de patio’s tegen en op de kopse kant van de gangen zijn zitjes gecreëerd met zicht op  de tuin of een kunstobject. Zo loop je altijd ergens naar toe. Ook dat zorgt voor rust en veiligheid.

Huiselijke sfeer

De gevelbekleding, steenstrips en hout (thermisch behandeld fraké), zorgt ervoor dat het gebouw perfect aansluit op de bosrijke omgeving. Het levert tevreden reacties op van de buurtbewoners. Voor de huiselijke sfeer kozen we ook voor veel hout en op de bovenste verdieping voor vloerbedekking, dat fijnstof opneemt en bovendien makkelijk te reinigen is. Om aan te sluiten bij de algemene gemoedstoestand van mensen met dementie is gekozen voor zachte kleuren, zodat het gebouw zowel binnen als buiten rust uitstraalt.

Duurzaamheid

Met dank aan de zonnepanelen op het dak en de warmtepomp kan het gebouw voor een groot deel voorzien in de eigen energiebehoefte en is het niet aangesloten op het gasnet. Op dit moment ligt tweederde van het dak vol met zonnepanelen en is er een aanvraag om ook het overige deel vol te leggen. Door het aanbrengen van steenstrips als gevelbekleding kon het steengebruik met 80 procent teruggebracht worden. Minder steen betekent minder CO₂-uitstoot en ook aanzienlijk minder vervoer. En daar waar mogelijk is hout gebruikt. Hout is CO₂-negatief. Daarnaast is een groot deel van het hout na afloop weer te hergebruiken, dus circulair. We hebben ook gebouwd met de gedachte dat het gebouw er langer dan 30 jaar blijft staan. Misschien is dat wel de grootste milieuwinst.

Project is gerealiseerd in nauwe samenwerking met Stichting Salem, In de Luwte, Vestaal Vastgoed en Van Panhuis Bouw

Tekst (aangepast): Gerrit Tenkink  en Roger Ooms, eerder gepubliceerd in Bouwen aan de Zorg, juni-juli 2022